Szyk prosty, przestawny i końcowy

a) szyk prosty:

spójnik + osoba + odmieniony czasownik + reszta zdania

Spójniki po których jest szyk prosty:

• und – i, a
• aber – ale
• oder – albo
• denn – bo, ponieważ
• sondern – lecz

Sie fährt Auto und sie hört Musik. – Ona jedzie samochodem i słucha muzyki.
Sie arbeitet viel, aber sie verdient wenig. – Ona pracuje dużo, aber mało zarabia.
Gehen wir ins Kino oder bleiben wir zu Hause? – Pójdziemy do kina czy zostaniemy w domu?
Ich gehe spazieren, denn es ist warm. – Idę na spacer, ponieważ jest ciepło.
Er lernt Englisch, sondern er mag Englisch nicht. – On uczy się angielskiego, lecz go nie lubi.

b) szyk przestawny:

spójnik + odmieniony czasownik + osoba + reszta zdania

Spójniki po których jest szyk przestawny:

• trotzdem – mimo tego
• deshalb/deswegen/darum – dlatego
• dann – potem
• außerdem – oprócz tego, poza tym
• sonst – w przeciwnym razie

Es regnet, trotzdem nehme ich keinen Regenschirm mit. – Pada deszcz, mimo tego nie biorę parasola.
Sie arbeitet 12 Stunden, deshalb hat sie wenig Zeit für sich selbst. – Ona pracuje 12 h, dlatego ma mało czasu dla siebie.
Zuerst kaufe ich Lebenmittel, dann koche ich das Mittagessen. – Najpierw kupię artykuły spożywcze, potem ugotuję obiad.
Sie fahren nach Italien, außerdem verbringen sie die Sommerferien noch in der Schweiz. – Oni jadą do Włoch, poza tym spędzą jeszcze wakacje w Szwajcarii.
Kannst du mir helfen, sonst komme ich zu spät. – Możesz mi pomóc, w przeciwnym razie spóźnię się.

c) szyk końcowy:

spójnik + osoba + reszta zdania + odmieniony czasownik na końcu zdania

Spójniki po których jest szyk końcowy:

• ob – czy
• weil/da – bo, ponieważ
• dass – że
• obwohl – chociaż
• wenn – kiedy, jeśli, gdy (używamy do czynności wielokrotnych)
• als – kiedy, jeśli, gdy (używamy do czynności jednorazowej)
• damit – aby, żeby
• um…zu – aby, żeby (używamy do takich samych podmiotów, po nich jest konstrukcja bezokolicznikowa oznacza to, że czasownik w bezokoliczniku stoi na końcu zdania)
• während – podczas gdy
• bevor – zanim
• nachdem – po tym jak

Ich weiß nicht, ob er Recht hat. – Nie wiem, czy on ma rację.
Weil es regnet, bleiben wir zu Hause. – Ponieważ pada deszcz, zostaniemy w domu.
Ich weiß, dass es wichtig ist. – Wiem, że to jest ważne.
Obwohl sie schon hier lange arbeiten, bekommen sie keine Lohnerhöhung. – Chociaż oni już długo tutaj pracują, nie otrzymają podwyżki.
Wenn ich in London bin, besuche ich dich. – Gdy będę w Londynie, odwiedzę cię.
Als er Kind war, konnte er gar nicht tauchen. – Kiedy on był dzieckiem, nie potrafił w ogóle nurkować.
Die Eltern arbeiten, damit es ihren Kindern besser geht. – Rodzice pracują, aby ich dzieciom było lepiej.
Ich lerne Deutsch, um meine Deutschkenntnisse zu verbessern. – Uczę się niemieckiego, aby poprawić mój niemiecki.
Während ich arbeite, siehst du fern. – Podczas gdy ja pracuję, ty oglądasz telewizję.
Bevor du wieder beginnst, lass mich es erklären. – Zanim znowu zaczniesz, daj mi wyjaśnić.
Nachdem ich heute Morgen aufgestanden bin, frühstücke ich. – Po tym jak dzisiaj rano wstałam, zjem śniadanie.

Ćwiczenia na szyk prosty, przestawny i końcowy:

1. Die Sonne scheint,                              ist es warm. – Słońce świeci, dlatego jest ciepło.
2.                        ich dir geholfen hatte, kam ich zu spät. – Po tym jak ci pomogłem, spóźniłem się.
3. Immer                                   ich im Ausland bin, gebe ich zu viel Geld aus. – Zawsze gdy jestem za granicą wydaję za dużo pieniędzy.
4. Es gibt wenig Zeit,                         wir schaffen das. – Jest mało czasu, ale damy radę.
5.                             wir ihn zur Hochzeit eingeladen haben, ist er nicht gekommen. – Chociaż zaprosiliśmy go na wesele, nie przyszedł.
6. Die Welt ist kompliziert,                                   bin ich froh,                           ich lebe. – Świat jest skomplikowany, mimo tego jestem szczęśliwy, że żyję.
7.                          sie jung war, lebte sie in Österreich. – Gdy była młoda, mieszkała w Austrii.
8.  Die Leute lernen Fremdsprachen,                      im Ausland arbeiten                 können. – Ludzie uczą się języków obcych, aby móc pracować za granicą.
9. Er fragt sich,                    sie kommt. – On się pyta, czy ona przyjdzie.
10.                     er fernsieht, macht seine Frau die Wäsche. – Podczas gdy on ogląda telewizję, jego żona robi pranie.
11. Zeig mir das,                              weiß ich nicht, was du meinst. – Pokaż mi to, w przeciwnym razie nie wiem, co masz na myśli.
12. Sie ist nicht mehr mit ihm zusammen,                      er eifersüchtig war. – Ona już z nim nie jest, ponieważ on był zazdrosny.
13. Was tut ihr am Wochenende: Fahrt ihr in die Berge                          besucht ihr eure Freunde am Meer? – Co robicie w weekend: Jedziecie w góry czy odwiedzacie waszych przyjaciół nad morzem?
14. Unser Leiter verdient mehr als wir,                               fährt er mit dem teuersten Auto. – Nasz kierownik zarabia więcej niż my, poza tym jeździ najdroższym samochodem.
15. Zuerst zeige ich Ihnen unsere Abteilung,                        stelle ich Sie unseren Kollegen vor. – Najpierw oprowadzę pana po naszym dziale, potem przedstawię pana naszym kolegom.

Rozwiązania ćwiczeń na szyki: https://szkola-prestiz.pl/cwiczenia-na-szyki/